Moestuin in Portugal
Moestuin perikelen in Portugal
In 2022 heeft Marleen haar eerste stappen in het Portugese moestuinleven met ons gedeeld.
Ze zijn eerder verschenen in het Quinta dos Moinhos Inspiratiemagazine.
LENTE
De tuin.
Voor ́ons Nederlanders ́is de tuin het verlengde van onze woonkamer en keuken.
Zodra het ook maar even kan, gaan ramen en deuren open en drinken we koffie in de voorzichtige lentezon.
Om nog maar te zwijgen van de zomer, waarin de tuin ons het genoegen biedt van elk moment dat we pauzeren.
O Jardim
De meeste huizen in ons dorpje - groot of klein - worden omringd door een royale tuin.
Hoewel er plek genoeg zou zijn voor een fijne eethoek, wat ligbedden en een gezellige parasol, zal je deze niet snel vinden.
Trotse Portugese kool, uien, prei, paprika, tomaat en nog véél meer daarentegen wel.
O jardim (de tuin) is eigenlijk meer ́uma horta ́ - een grote moestuin.
Waar het hele jaar door van gegeten wordt.
Met het grootste gemak worden wij als buurtgenoten verwend met de groenste groenten, de lekkerste aardappelen en de meest sappige uien, welke bovendien garant staan voor een stevige tranenbui.
Toch weerhield ons dat er niet van om zelf ook een stukje tuin te gaan cultiveren.
Hoe moeilijk kon het zijn?
Voor alles is een eerste keer
Per se onhandig ben ik niet, maar per se groene vingers heb ik ook niet.
Als intuïtief tuinierster (wat zoveel wil zeggen als ́ik doe wat ik denk, maar niet zeker weet, wat goed is), kom ik een heel eind met het gras maaien en de kantjes knippen.
Omringd door zoveel tuinier-talent, leek het mij verstandig om voor dit nieuwe project hier en daar eens een balletje op te gooien.
Nog geen dag daarna stond de voltallige buurfamilie Fernandes uitgerust met tuingereedschap en stekjes op de stoep.
In no-time hadden ze de grond omgeploegd en was mijn moestuin een feit.
Een paar maanden later was ik in de zevende hemel met de kilo ́s tomaten, komkommers, kroppen sla en drie kleuren paprika.
Niet echt gemakkelijk een Portugese moestuin
Het tweede jaar (2021) ploegde ik zelf vol goede moed en vertrouwen de grond weer om.
Kocht deze keer het dubbel aantal stekjes en wachtte vol vertrouwen op de dubbele weelde die ik over een paar maanden zou kunnen gaan oogsten.
In juli trof ik van de een op de andere dag m ́n tomaten op halfstok.
De dag daarvoor waren ze nog prachtig bijna-rijp.
De volgende dag bruin met zwarte spikkels.
De komkommerplanten produceerde de mooiste bloemen, maar wat daarna door zou moeten gaan voor een komkommer, had meer weg van een ondermaats augurkje.
De courgettenplantjes bleven courget-loos en hoewel de aubergine planten hun uiterste best hadden gedaan, zou ik met het formaat pingpongbal(letje) heel wat aubergines nodig hebben voor een fatsoenlijke maaltijd.
Portugese couve en morangos
Benieuwd wat ́Moestuin 2022 ́ gaat brengen, ben ik vast voornemens om veel te leren, goed af te kijken (in de groenere tuin van de buren), veel toewijding en er nog meer liefde in te stoppen.
De grond is omgeploegd en verwend met een mooie laag natuurlijke compost.
De aardbeienstekjes staan al in de malse grond, alsook de spruitenplanten, prei en Portugese kool. En ik heb een nieuwe beste vriend.
De meneer van de lokale tuinders- winkel.
Of het wederzijds is, weet ik niet zeker.
Iets in zijn blik zegt mij dat hij mij een beetje raar vindt.
Zal het mijn accent zijn in het Portugees, mijn gemanicuurde nagels, of de gekke vragen die ik stel (in de trant van ́hoe veel centimeter moet er tussen deze plantjes, hoe diep, veel of weinig zon danwel schaduw`)?
Een overduidelijk groentje, die als een kind zo blij wordt van een kist vol stekjes.
Ik onderdruk nog net een huppel.
Laat de lente maar komen!
ZOMER
De zomer kent wat de moestuin (a horta) betreft twee grote uitdagingen.
De eerste is de zon.
De tweede uitdaging is de oogst van héél veel lekkers.
Een moestuin in de Portugese zomer bijhouden vraagt om een ijzeren discipline van bevochtigen en de vroegste ochtenduren gebruiken voor het nodige onderhoud.
Ik kan geen tomaat meer zien
Twee jaar achter elkaar ben ik in serieus gevecht geweest met de tomatenplanten.
Die plant je als schattige kleine stekjes zijn van pakweg 15 cm.
Het eerste jaar leerde ik dat je er meteen een stok langs moet zetten.
Portugezen zijn meester in het gebruiken en hergebruiken van materiaal en aangezien ik hulp kreeg van de buren, liet ik me met alle plezier leiden.
Voor de gelegenheid hadden ze stokken gesprokkeld, die het prima zouden moeten doen ter ondersteuning van de tomatenplanten.
De dunne yucca bladeren werden in reepjes gescheurd, waarmee handig het tomatenplantje aan de stok werd gebonden en omhoog werd geleid.
Maar de tomatenplanten hadden er zin in.
De stokken bleken te kort, het yucca blad scherp en toen een malse zomerbui korte metten maakten met het laatste stukje ́organisatie ́ van de tomatenplant-afdeling, zag ik dat als duidelijk signaal dat het tijd was om te oogsten.
De volgende grote vraag en uitdaging diende zich aan: wat doe je met kilo ́s en kilo ́s tomaten? Bolognese saus en tomaten soep zijn leuk, maar zonder aanschaf van een tweede vriezer zou ik de liters saus en soep niet kwijt kunnen.
Gedroogde tomaatjes bleken favoriet, maar ook tomatenjam deed het goed.
Het blijkt trouwens onmogelijk om een serieus gesprek over tomaten te hebben hier.
Ze verwijzen namelijk naar een mannelijk lichaamsdeel.
Niet dat iemand je dat ook maar verteld.
Maar zodra je over ́je tomaten ́ begint, kun je het schudden.
En nog veel meer pruimen
Na deze overvloed verwerkt te hebben, werd het tijd voor de pruimen (ameixas).
De kilo ́s tomaten waren er niks bij.
We kregen de lege potten niet aangesleept voor de zelfgemaakte pruimenjam, waar we niet alleen de hele buurt mee voorzagen, maar ook de voltallige Portugese schoonfamilie.
Ik leerde dat tien kroppen sla tegelijk planten niet handig is.
Helemaal niet wanneer de buren dat ook hebben gedaan en je dus met een dubbele oogst zit.
Ook kwam ik er achter dat broccoli in een oogwenk gele bloemetjes kan schieten, dat verse munt nog harder dan onkruid woekert en dat meloenen kweken helemaal nog niet zo makkelijk is.
Ondertussen lonken de appels, peren, kweeperen en druiven voor de volgende etappe – op naar de herfst.
HERFST
Voor het eerst hangen onze twee appelbomen vol met fruit.
Appelmoes is best lekker, maar nog meer potten gevuld in m ́n voorraadkast zie ik niet zo zitten.
We gaan het over de appelstroop-boeg gooien.
Hoe moeilijk kan het zijn?
Appelig – maçãs (appels)
Na een rondje Google begrijp ik dat een sapcentrifuge best goed van pas zou komen, echter tracht ik m ́n keukengerei binnen de perken te houden en besluit het dus op de ouderwetse manier aan te pakken.
Na het koken van de appels, gaat de moes in kaasdoeken in grote bakken.
Dit moet in theorie na ongeveer 24 uur resulteren in de meest pure appelsap.
Maar ik kan vertellen dat de praktijk iets anders voor me in petto heeft.
Na 24 uur blijkt de opbrengst per 5 kilo appels zo ́n hele eetlepel appelsap te zijn.
Daar neem ik geen genoegen mee en besluit de bakken met moes nog een dagje langer te laten staan.
Hoewel ik de koelste plek in huis gekozen heb voor deze appelsap installatie, blijken die extra 24 uur de moes geen goed te hebben gedaan, waarmee ik dus in m ́n gretigheid naar een mogelijke twee eetlepels appelsap genadeloos afgestraft wordt.
De hele boel kan de kliko in en besluit dat hiermee de aanschaf van een sapcentrifuge niet alleen onvermijdelijk is, maar ook gerechtvaardigd na dit eerste slechte experiment.
Van appelsap naar appelstroop
Met de komst van de sapcentrifuge heb ik in no-time liters verse appelsap, die vervolgens ingekookt moet gaan worden.
De eerste paar liters blijk ik iets te enthousiast gereduceerd te hebben tot een schamele 150 milliliter appelstroop, welke bovendien na afkoelen zo hard wordt, dat ook deze de kliko in gaat.
Uiteindelijk krijg ik het voor elkaar om de overgebleven appelsap succesvol in te koken en houd nu bij deze naar alle waarschijnlijkheid het nationale reductie-record.
Ik ben erin geslaagd om twee volle appelbomen te reduceren tot twee potjes van 250 milliliter overheerlijke biologische appelstroop.
Appeliger dan dit wordt het waarschijnlijk niet.
WINTER
Dames en heren kiwi's
Volgens de vorige bewoners van ons huis staan er drie koppige kiwibomen in onze tuin.
In twintig jaar hebben ze nog nooit één kiwi gegeven.
Volgens onze tuinman was dat vrij logisch, waarop ik hem met m ́n meest afschuwelijke frons aankeek.
Het betroffen drie dames.
Hoewel ze mooie ronde curves hadden (de stam had zich als een soort spiraal omhoog gewerkt), ging deze determinatie mijn stadse pet ver te boven.
Ik had dan ook weinig vertrouwen in het kleine ventje wat er vervolgens naast werd geplant.
Tot onze stomme verbazing kreeg dat ventje het wel voor elkaar om twee van de drie dames tot bloei te laten komen, met prachtige volgroeide kiwi ́s tot resultaat die we nu eindelijk mochten gaan oogsten.
Oranjewinter in Portugal.
Het seizoen van de verse sinaasappelen, citroenen, mandarijnen en dus ook kiwi ́s.
Gelukkig hoef je ze niet allemaal tegelijk van de bomen te plukken.
De bomen zijn zo lief en geduldig dat je praktisch de hele winter op je gemak kunt oogsten.
Er gaat wat mij betreft niks boven een ochtendwandeling door de tuin met een mandje, voor de nodige vitamine C voor bij het ontbijt.
Wat een rijkdom.
Hadden we nu maar geweten dat onze buurman z ́n wijngaardje zou gaan bewerken met de nodige pesticiden.
Het bruine gras onder de kiwi bomen verraadde dat er iets niet helemaal in de haak was.
Het was even gedaan met m ́n Portugese ́tranquilo ́ gevoel, toen bleek dat de rest van de kiwi ́s oneetbaar waren gemaakt.
Van koppige kiwi ́s maken we ons op voor een goed gesprek met onze koppige buurman.
De beste man wordt de chagrijn van het dorp genoemd en dat al zeker naar schatting 75 plus jaren. Misschien vraagt deze nieuwe problematiek om dezelfde oplossing.
Zoals de koppige kiwibomen als een blad aan een boom omsloegen in de aanwezigheid van een klein ventje......vult u de rest maar in. Tot volgend jaar!
Voor onze gasten koken we naar het idee van Table d'hôte.
We proberen daarbij zoveel mogelijk gebruik te maken van producten uit de plaatselijke moestuinen.
Maandag is het marktdag in Cabeceiras de Basto, waar de meest lekkere vooral biologische groenten aangeboden.
Meer inspiratie wat we zoal bereiden uit de Portugese keuken, vind je hier.
